Nieuwe deBuren-tentoonstelling: ‘Kaas’ – 2008
Dat Dick Matena ‘Kaas’ van Willem Elsschot heeft verstript zou iedereen ondertussen moeten weten. In het kader van het Elsschotjaar worden Matena’s tekeningen tentoongesteld in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA). Het is de eerste keer dat een striptekenaar in het KMSKA tentoonstelt. Het geheel bestaat uit zomaar eventjes 219 tekeningen. De tentoonstelling zal te bekijken zijn tot 29 juni 2008. Wij – in casu Jim on the road – waren uiteraard aanwezig op de opening van deze ‘Kaas’-tentoonstelling. Mooie foto’s wisselen we dan ook af met een fijne uitleg die ons werd opgestuurd!
Door Jim Bella
“Grote bewondering voor de stijl, hier en daar een schaterlach vanwege de humor, een traantje van mededogen met de sukkel Laarmans, woede ook vanwege zijn domheid, gebrek aan zelfkennis en houding tegenover zijn aanzienlijk slimmere vrouw en grote weerzin jegens de standbewuste opschepper Van Schoonbeke en zijn bende van parasiterende vrienden. Heel wat dus, voor zo’n dun boekje, maar dat was – en is – de kracht van Elsschots genie: met een – schijnbaar – minimum aan middelen een maximum aan effect creëren. Een heel, heel groot schrijver dus.”
Aldus striptekenaar Dick Matena onlangs in Stripelmagazine over waarom hij Kaas van Willem Elsschot zo’n onbetwistbaar meesterwerk vindt. De liefde voor het boek was groot, en dat bracht Matena ertoe om – na De Avonden van Gerard Reve en Kort Amerikaans van Jan Wolkers – Kaas in stripvorm om te zetten.
Wie het uitmuntende tekenwerk van Dick Matena van héél dichtbij wil bewonderen, kan vanaf zaterdag 29 maart terecht in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. Dan opent daar de tentoonstelling ‘Willem Elsschots Kaas, een beeldroman door Dick Matena’.
Vlaams-Nederlandse samenwerking
Voor deze tentoonstelling sloegen Dick Matena, deBuren, het KMSKA en Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep de handen in elkaar.
Tussen deBuren en Dick Matena bestond al langer iets moois. Dorian van der Brempt, directeur van deBuren, leerde Matena in 2003 kennen. “Ik had het voorrecht hem aan te kondigen dat hij de laureaat was van de Bronzen Adhemar, die vanaf dat jaar de status van ‘Vlaamse Cultuurprijs voor Strips’ kreeg. De enthousiaste reactie van Dick aan de telefoon zal ik nooit vergeten. De uitreiking in Turnhout was een prachtig feest in aanwezigheid van Marten Toonder, de meester van Matena, en paste in optimale Vlaams-Nederlandse culturele relaties. Dick Matena is een Nederlander die al jaren in Lichtaart woont en werkt. De Vlaamse erkenning kreeg hij voor De Avonden van Gerard Reve, dat hij op magistrale wijze had getekend.”
Striptekenaar en regisseur
Dick Matena is geen klassieke striptekenaar. Sinds enkele jaren heeft hij zich volledig toegelegd op literaire werken. Matena illustreert niet, maar regisseert de personages die door de auteurs werden gecreëerd. Als voor een film maakt hij de decors en de kostuums en roept hij een sfeer op.
Frits van Egters (De Avonden) of Frans Laarmans (Kaas) worden door Matena als het ware geanimeerd. Hij blaast een ziel in figuren die van hem een gezicht of een smoel krijgen. Met veel geduld en met scrupuleus respect voor het verhaal sluit Matena zich af van de wereld om als een middeleeuwse monnik zijn werk aan het papier toe te vertrouwen. Zijn streven naar perfectie is van een zeldzame schoonheid. De goedkeuring van Reve en van Wolkers waren voor Matena geen formele beleefdheidsrituelen, maar een uitdrukking van respect voor twee meesters, en dat van een deemoedige grote kunstenaar op weg naar de best mogelijke verbeelding. In 2007 heeft deBuren een eerste tentoonstelling van Dick Matena gebracht, met 50 platen uit De Avonden en Kort Amerikaans.
Kaas: roman, strip én deBuren-café
Kaas is uiteindelijk een verhaal geworden in 219 tekeningen. Bij die tekeningen verschijnt de volledige tekst van het verhaal. Dit procédé paste Matena ook al toe in De Avonden en Kort Amerikaans.
De originele platen van Kaas werden nu door deBuren aangekocht en zullen straks in het deBuren-café Kaas – dat deel uitmaakt van de nieuwbouw van deBuren – permanent de muren sieren. Op die manier zal deBuren de perfecte Vlaams-Nederlandse samenwerking presenteren: Elsschot en Matena verbonden met tekens en betekenissen bij deBuren.
Matena is een groot bewonderaar van Elsschot, en voor het idee om het Elsschotjaar nog mooier te maken met een klassieke Matena-ingreep was hij meteen gewonnen. Alvorens definitief naar Brussel te verhuizen, heeft directeur Paul Huvenne aangeboden om Kaas in het KMSKA tentoon te stellen.
Het is de eerste keer dat een tekenaar van wat in het Engels zo mooi een ‘graphic novel’ wordt genoemd in dit eerbiedwaardige huis wordt getoond.
Dick Matena vertaalde voor Uitgeverij Athenaeum – Polak & Van Gennep Kaas van Willem Elsschot in zijn bekende beeldtaal. Matena zette eerder al op weergaloze manier De Avonden van Gerard Reve en Kort Amerikaans van Jan Wolkers om in stripvorm. De originele tekeningen uit De Avonden en Kort Amerikaans werden in 2006 voor het eerst bij deBuren tentoongesteld. Strip in zijn meest pure vorm; literatuur om naar te kijken.
In het kader van het Elsschotjaar worden Matena’s tekeningen tentoongesteld in het KMSKA.