De avonden in de strip – Potkachels en overjassen

Met open ogen het verderf tegemoet. Dat stond ooit boven een interview met Dick Matena. Het had het motto van de onfortuinlijke hoofdpersoon van ‘De avonden‘ kunnen zijn.

Matena’s bewerking van ‘De avonden‘ heeft de tongen flink losgemaakt. Was Gerard Reves literaire klassieker wel in beelden uit te drukken? Was het noodzakelijk Reves volledige tekst in de strip op te nemen? Was ‘De avonden’ nu wel of geen uitermate geslaagd beeldverhaal?
Waar iedereen het over eens lijkt te zijn, is dat Matena met zijn bewerking van ‘De avonden’ een groot risico heeft durven nemen. Niet alleen vanwege de lauwe ontvangst van de verfilming van het boek in 1989. Maar vooral ook vanwege de omvang en ambitie van het project. Matena koos ervoor de tekst van Reve tot de laatste punt en komma in zijn strip op te nemen. Daar komen nog zijn beelden bij, waardoor zijn bewerking uiteindelijk niet minder dan driehonderdvijftig pagina’s zal tellen. Een gigantische klus. Des te meer, omdat Matena zijn strip de authentieke sfeer van het Amsterdam van vlak na de oorlog wil laten ademen. Voor zijn beelden van potkachels, asbakken en overjassen heeft hij eindeloos in archieven en fotoboeken moeten grasduinen. Maar het resultaat is er dan ook naar: Matena’s Amsterdam straalt precies het beklemmend soort gezelligheid uit waarin Frits van Egters zich staande moet zien te houden.

Deel van de geloofwaardigheid van ‘De avonden’ komt ook door Matena’s keuze de strip in zwart-wit te schilderen. Dat roept herinneringen op aan de oude Polygoon-journaals en andere beeldmedia uit die tijd – maar dan dankzij de wurggreep van Reves tekst met elk restje nostalgie uit die beelden van het ‘goede oude Holland’ geperst. Matena’s inkleuring met gewassen inkt versterkt dit effect nog. Zij maakt de beelden van ‘De avonden’ extra plastisch en indringend: niet grijs, niet bruin, maar grauw.

Hoe dat voelt, is te ervaren in De Hallen. Daar zijn onder de titel ‘De avonden in de strip’ alle originelen van Matena’s imposante en eigenzinnige stripbewerking te zien. Meer nog dan dat: tijdens de Stripdagen zal Matena de laatste platen van ‘De avonden’ ter plekke tekenen. Een feestelijke gelegenheid, waarbij de flessen appel-bessenwijn gegarandeerd achter slot en grendel zullen blijven.